Αρχική
Οταν η Τράπεζα δεν έχει το θεό της
Η Τράπεζα Marfin και ο όμιλος MIG, υπό τον Αντρέα Βγενόπουλο, χαρακτηρίστηκαν τα τελευταία χρόνια ως επενδυτικό θαύμα. Μεγάλες επενδύσεις, σχέσεις με επενδυτές του εξωτερικού, εξαγορά εταιριών και ένα εταιρικό προφίλ στηριγμένο στην προσωπική αντίληψη του ιδρυτή τους, που ήθελε να δείχνει πως δεν μοιάζει με κανέναν άλλο. Και δεν έμοιαζε. Μόνο που το θαύμα κρατά τρεις μέρες. Τα προβλήματα στον όμιλο MIG είναι πια εμφανή. Οι συνδεδεμένες με τον MIG τράπεζες δεν έχουν την αίγλη που εμφάνιζαν και το ερώτημα -όπως για όλες τις τράπεζες- είναι αν έχουν και λεφτά. Κι όμως, η Marfin Bank είχε προνομιακή σχέση με τον Θεό και τα θαύματα. Είναι η τράπεζα με ειδίκευση στη χρηματοδότηση μοναστηριών που γίνονται ξαφνικά επενδυτές. Δύο ιερά σκάνδαλα, ένα στη Μονή Εμαούς και βέβαια αυτό του Βατοπεδίου, προέκυψαν από μια επιχειρηματική δραστηριότητα με τις «ευλογίες» του Θεού και τη χρηματοδότηση από τις τράπεζες του ομίλου Marfin.
Του Κώστα Βαξεβάνη – HOT DOC
Η αποκάλυψη του σκανδάλου του Βατοπεδίου από το «Κουτί της Πανδώρας», το 2008, ξεδίπλωσε τα επόμενα 4 χρόνια το κουβάρι μιας πολιτικοοικονομικής συνδιαλλαγής. Μια χούφτα μοναχοί, οι οποίοι αντικατέστησαν το Ευαγγέλιο με το μπλοκ επιταγών, κατάφεραν να εξασφαλίζουν δημόσια γη που δεν τους ανήκε και στη συνέχεια να την ανταλλάσσουν με ακριβά φιλέτα γης σε όλη την Ελλάδα.
Γράφτηκαν χιλιάδες σελίδες για υπουργούς, το Μέγαρο Μαξίμου, τις offshore εταιρίες που δημιουργήθηκαν για να τζογάρουν, αλλά ελάχιστα για μια οικονομική προϋπόθεση του σκανδάλου: τη σχέση με τις τράπεζες. Αν δεν υπήρχαν οι τράπεζες, δεν θα υπήρχε σκάνδαλο Βατοπεδίου. Οι τράπεζες ήταν αυτές που έδωσαν τα πρώτα κεφάλαια στην ομάδα Εφραίμ για να αγοράσει ακίνητα. Και ο Ακης Τσοχατζόπουλος ήταν αυτός που «εκπαίδευσε» το Βατοπέδι στο πώς γίνονται οι αποτελεσματικές και κρυφές μπίζνες με τις offshore εταιρίες του. Οι τράπεζες Πειραιώς, Εμπορική και εκείνες του ομίλου Marfin δίνουν δάνεια στο Βατοπέδι, το οποίο ξεκινά το real estate. Λίγο αργότερα, όμως, το παιχνίδι επεκτείνεται. Το Βατοπέδι, με τη δανειοδότηση της Marfin, παίρνει δάνεια με οποία αγοράζει ακίνητα, αλλά κυρίως μετοχές του ομίλου MIG. Είναι η εποχή της ευστάθειας των τραπεζών και βέβαια της ασυδοσίας και των κερδών τους. Τραπεζίτες πηγαινοέρχονται με ελικόπτερα στο Αγιο Όρος, παίρνουν κομποσκοίνια και αφήνουν συμβόλαια χρηματοδότησης.
Ακης ο «εκπαιδευτής»
Το 2007, η Ιερά Μονή Βατοπεδίου κάνει μια πολύ ενδιαφέρουσα επένδυση για μοναστήρι. Αγοράζει ένα κτίριο στην οδό Κηφισίας 7, έναντι έξι εκατομμυρίων ευρώ. Η αγορά γίνεται με δάνειο από την τράπεζα Marfin Egnatia Bank και πωλητής είναι η offshore εταιρία TORCASO. Σήμερα είναι γνωστό από την εισαγγελική έρευνα πως αποτελούσε μία από τις offshore εταιρίες του Άκη Τσοχατζόπουλου, μέσω των οποίων γινόταν το ξέπλυμα χρήματος από μίζες με την αγοραπωλησία ακινήτων. Η ανάληψη του δανείου από τη Marfin γίνεται με έξι επιταγές του ενός εκατομμυρίου. Πέντε από τις επιταγές (5 εκατομμύρια) κατατέθηκαν από τον Γιώργο Σαχπατζίδη σε λογαριασμό που διατηρούσε. Το ένα εκατομμύριο όμως αναλήφθηκε σε μετρητά από τον ίδιο. Η Marfin, αν και βλέπει πως το ένα εκατομμύριο προέκυπτε από επιταγές που είχε εκδώσει η ίδια για δάνειο, δεν θεωρεί αναγκαίο να ενημερώσει την Αρχή για την αντιμετώπιση ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Η ότι δηλαδή ένα πρόσωπο τρίτο που δεν σχετιζόταν με τις εταιρίες πραγματοποίησε μια περίεργα μεγάλη ανάληψη.
Ένα χρόνο αργότερα, ο μοναχός Ευδόκιμος κάνει ανάληψη 500.000 ευρώ από λογαριασμό του Βατοπεδίου, χωρίς και πάλι να ενημερωθεί η Αρχή για το μαύρο χρήμα. Η περίεργη οικειότητα που φαίνεται από τις συναλλαγές Βατοπεδίου και Marfin στην υπόθεση που εμπλέκεται η offshore Τσοχατζόπουλου είναι ένα τμήμα των καλών τους σχέσεων.
Όπως πλέον έχει αποδειχθεί από το πόρισμα της Τράπεζας της Ελλάδος, που προέκυψε μετά από αίτημα των Κοινοβουλευτικών Επιτροπών που διερεύνησαν το σκάνδαλο Βατοπεδίου (και όχι με πρωτοβουλία της Τράπεζας της Ελλάδος, όπως θα έπρεπε),από τις 30 Ιουνίου 2006 έως τις 8 Αυγούστου 2008 η Τράπεζα Marfin χρηματοδότησε τη Μονή Βατοπεδίου με 156,9 εκατομμύρια ευρώ σε δάνεια. Το εντυπωσιακό δεν είναι ότι ένα μοναστήρι δανειοδοτείται σαν να είναι η μεγαλύτερη πετρελαϊκή επιχείρηση στη χώρα, αλλά το τι ακριβώς γίνονται τα δάνεια. Σύμφωνα με την έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, τα 115 από τα 157 εκατομμύρια δίνονται για την αγορά μετοχών των εταιριών του ομίλου MIG. Δηλαδή οι τράπεζες που σχετίζονται με τον όμιλο MlG δανειοδοτούν το Βατοπέδι και τα χρήματα ανακυκλώνονται ως αύξηση μετοχικού κεφαλαίου.
Όλα καλά κι όλα ωραία
Τα δάνεια από τις τράπεζες του ομίλου Marfin μοιράστηκαν ως εξής:
* 4 30,2 εκατομμύρια τοποθετήθηκαν στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου του MIG, που έγινε τον Ιούλιο του 2007. (Θα δούμε παρακάτω πώς ακριβώς έγινε αυτή η αύξηση των 5,2 δις.)
* 6,3 εκατομμύρια τοποθετήθηκαν σε μετοχές του ΥΓΕΙΑ του ομίλου MIG.
* 4,79 εκατομμύρια τοποθετήθηκαν σε μετοχές της Marfin Popular Bank, που αποτελούσε βασικό κομμάτι στο τραπεζικό σύστημα του MIG.
* 10,4 εκατομμύρια δόθηκαν για να αγοραστούν μετοχές της VIVARTIA, η οποία ήταν αντικείμενο εξαγοράς του MIG.
* 4 εκατομμύρια δόθηκαν για συμμετοχή στην εταιρία Singular Logic,του ομίλου MIG.
* 600.000 πήγαν στην ΑΝΘΕΜΙΑΣ, εταιρία στην οποία συμμετείχε το Βατοπέδι και έπαιξε ρόλο στις ανταλλαγές.
* 21,7 εκατομμύρια εξόφλησαν προηγούμενα δάνεια σε τράπεζες του ομίλου Marfin.
* 22,7 εκατομμύρια δόθηκαν για αγορά επιπλέον μετοχών MIG.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η «επένδυση» 30 εκατομμυρίων σε μετοχές του ΟΤΕ. Το Βατοπέδι εμφανίζεται να αγοράζει μετοχές από 12.9.2007 έως 14.9.2007. Τις πουλάει αμέσως μετά τις εκλογές (20.9) και επενδύει τα λεφτά σε εταιρίες συμφερόντων του ομίλου. Το παιχνίδι με τις μετοχές δεν είναι άσχετο με την πώληση του ΟΤΕ στον γερμανικό τηλεπικοινωνιακό κολοσσό.
Η μονή Βατοπεδίου παίρνει τα δάνεια με εγγυητή την κυπριακή Rassadel, η οποία τότε εμφανιζόταν ως εταιρία ιδιοκτησίας του Αθου Κοιρανίδη. Η εταιρία έχει μετοχικό κεφάλαιο μόλις 1.000 λίρες Κύπρου, αλλά εγγυάται τη δανειοδότηση 175 εκατομμυρίων. Επιπλέον, όπως προκύπτει από τα έγγραφα, την εποχή εκείνη δεν διαθέτει καν νομιμοποίηση στην Ελλάδα.
Το Βατοπέδι εμφανίζεται να βάζει ως υποθήκη ακίνητα αξίας 40 εκατομμυρίων, ενώ για το υπόλοιπο ποσό (117 εκατομμύρια) μπαίνουν ως υποθήκη οι ίδιες οι μετοχές. Αυτό είναι μια διαδικασία που επιτρέπεται, αρκεί, σε περίπτωση πτώσης των μετοχών, ο δανειολήπτης να καλύπτει το ποσό της διαφοράς. Αυτό δεν έγινε ποτέ. Η τράπεζα, μέσα από ένα πλαίσιο δανειοδότησης που εμπεριείχε offshore εταιρίες και παράτυπες λειτουργίες, δημιούργησε πιστωτικό κίνδυνο. Οι μετοχές της Marfin έχουν απογειωθεί σε ποσοστό μεγαλύτερο από 92% και είναι αμφίβολο αν θα μπορέσουν να αποπληρωθούν τα δάνεια που δόθηκαν με αυτό τον τρόπο. Η μαύρη τρύπα, την οποία δεν θέλησαν να ελέγξουν ούτε η Τράπεζα της Ελλάδος ούτε η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ενδεχομένως να ριχτεί μέσα στο πηγάδι της υποτιθεμένης αστάθειας των τραπεζών που θα κληθούμε να πληρώσουμε όλοι, για να μην καταρρεύσουν οι τράπεζες.
Αρκεί να έχεις άδεια τράπεζας
Καμία από τις καταγγελίες ή τα δημοσιεύματα που έβαζαν θέμα λειτουργίας των τραπεζών δεν οδήγησε σε έλεγχο από τα θεσμικό όργανα. Όσα πορίσματα ελέγχου βγήκαν, ήταν αποτέλεσμα αιτημάτων από επιτροπές της Βουλής ή εισαγγελείς. Οι τράπεζες δεν ελέγχονται, αλλά και όταν ελέγχονται, οι ελεγκτές διατυπώνουν αμφιλεγόμενες εκφράσεις που «νομιμοποιούν» τους παραβάτες. Το κοινό μυστικό είναι ένα: να μην διαταραχτεί η «τραπεζική ευρυθμία» και να μην αρχίσουν να βγαίνουν τα άπλυτα στη φόρα.Ή, αλλιώς, μεταξύ κατεργαρέων… κοινές μετοχές.
Μία από τις πιο συνηθισμένες λειτουργίες που εμφανίζουν τις άδειες τράπεζες με γεμάτα ταμεία είναι οι αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου. Είναι γνωστό πως οι τράπεζες δανείζουν φίλιες εταιρίες ή πρόσωπα για να κάνουν αύξηση κεφαλαίου στις ίδιες τις τράπεζες, ανακυκλώνοντας ουσιαστικά αέρα. Χωρίς ίδια κεφάλαια, αλλά με τα λεφτά των καταθετών. Σε μια άλλη διαδικασία, οι τράπεζες δανείζουν εταιρίες συγγενών μετοχικών συμφερόντων για να εμφανιστούν εύρωστες και να προσελκύσουν επενδυτικό κοινό στο χρηματιστήριο. Το παιχνίδι αυτό παίχτηκε πολύ συχνά, με την ανοχή των ελεγκτικών μηχανισμών στην Ελλάδα.
Από την Επιτροπή της Βουλής που ερευνούσε το σκάνδαλο Βατοπεδίου προέκυψαν στοιχεία που έθεταν ερωτήματα για τη λειτουργία του ομίλου MIG και τη χρήση των τραπεζών που σχετίζονταν μαζί του. Τα στοιχεία δεν ερευνήθηκαν ποτέ.
Το 2007, ο όμιλος ΜΙG προχώρησε στην αύξηση του μετοχικού του κεφαλαίου με το εντυπωσιακό ποσό των 5,2 δις. Η αύξηση του κεφαλαίου δημιούργησε εικόνα ευρωστίας στον όμιλο και ευνόησε τις επενδυτικές του κινήσεις. Όπως όμως αποκαλύπτεται από πόρισμα της ΤΤΕ, η Marfin έδωσε μετοχοδάνεια σε φυσικά και νομικά πρόσωπα αξίας 801 εκατομμυρίων ευρώ για να συμμετάσχουν στην αύξηση κεφαλαίου του MIG. Ποσό που ήταν πάνω από το επιτρεπόμενο που μπορούσε να δώσει η τράπεζα.
Επιπλέον δάνεια 1,8 δις δόθηκαν σε συνδεδεμένες με τον MIG επιχειρήσεις για τη στήριξη των μετοχών εταιριών του ομίλου.
Εντυπωσιακό είναι πως 400 εκατομμύρια ευρώ δάνειο δόθηκε στην εταιρία Dubai Investment Group, βασικό μέτοχο των εταιριών MIG και Marfin Popular. Η αραβική εταιρία εμφανίστηκε το 2006 ως ο μεγάλος επενδυτής στον MIG, που θα έφερνε άλλον αέρα. Η άφιξη της Dubai Investment ήταν πόλος έλξης και για άλλους επενδυτές. Κανένας δεν γνωρίζει αν η επένδυση δεν ήταν τίποτε άλλο από μια ανακύκλωση χρημάτων του δανείου, για να αλλάξει η εικόνα και η θέση του ομίλου MIG στην αγορά.
Η πρακτική αυτή της Marfin εντοπίζεται, σύμφωνα με πληροφορίες, στο σύνολο των τραπεζών. Μπορεί όμως να εντοπιστεί με στοιχεία μόνο σε περίπτωση που κάποιος αναγκαστικός έλεγχος ανοίξει μια τρύπα στο στεγανό των τραπεζών. «Αρκεί να έχεις μια άδεια τράπεζας», λέει ένας παλιός τραπεζίτης. Μπορείς να γίνεις επενδυτής, επιχειρηματίας, συναλλασσόμενος με τα κόμματα και σίγουρα πλούσιος. Άλλωστε, ζούμε στη χώρα που έχει φτωχές επιχειρήσεις και τράπεζες, αλλά πλούσιους επιχειρηματίες και τραπεζίτες. Αν ήθελε να βρει άκρη το κράτος, αντί για επανακεφαλαιοποίηση με το επιχείρημα της τρύπας που οι ίδιες οι τράπεζες δημιούργησαν, θα μπορούσε απλώς να κάνει έλεγχο περιουσιακών στοιχείων. Τις τράπεζες δεν τις έκανε φτωχές η κρίση, αλλά η χρήση.
